Ga rechtop zitten en doe je ogen dicht… Ontspan… Ben je vandaag blij, zenuwachtig, moe of boos? Waar voel je dat?… Haal diep adem, door je neus en hou dit drie tellen vast. Adem dan uit…”

Zo klinkt de sonore stem van docente Anita Vossen. De vmbo-leerlingen zorg & welzijn van het Valuascollege in Venlo zitten in kleermakerszit op een matje. Een enkeling moet gapen. Als de sessie mindfulness is afgelopen, ruimen ze de spullen weer op. „Hier word ik zo rustig van”, zegt een leerling. „En als je stress hebt, kun je ­bedenken waarvan. Om het te relativeren.” De rest van de leerlingen vindt de lessen van Anita Vossen „relaxend” en gebruikt ook thuis de ademhalingsoefeningen als de spanning voor toetsen bijvoorbeeld oploopt.

Aandachtstraining

Mindfulness in het onderwijs werkt twee kanten op, is de overtuiging van Vossen, oorspronkelijk docente levensbeschouwing. Ze volgde diverse cursussen voor zichzelf, maar ook om ‘rust’ over te brengen op haar leerlingen. „Mindfulness is ­eigenlijk aandachtstraining. Observeer je gedachten. Blijf in het hier en nu en gebruik ademtechnieken om stress of spanning weg te halen. Zelfs de jongens van economie & ondernemen bleven vijf minuten lang met hun hoofd op hun armen liggen. Dat is écht goed.”

Thuissituatie

Verschillende klassen krijgen twee uur per week Mindfulness van Vossen. Maar eigenlijk kun je de technieken altijd en overal gebruiken. Rust, empathisch luisteren en soms diep ademhalen. „Zo’n houding en gevoel gaat over op de klas. Leerlingen zeggen wel eens tegen mij: ‘Mevrouw, u blijft altijd zo rustig’. Dat heb ik dus geleerd. Ik ben veel minder geïrriteerd. Reageer niet meteen uit emotie, maar ga het gesprek aan. Luister ook echt. Er zijn zo veel leerlingen die een moeilijke thuis­situatie hebben. Die kinderen zijn druk, maken dingen soms erger in hun hoofd dan dat ze daadwerkelijk zijn. Ik leer ze zaken op een rijtje te zetten, zodat ze zich nu nog niet druk maken over dingen die pas over twee weken gebeuren. Ik denk dat als ik deze cursussen niet had gedaan, ik veel meer stress zou ervaren.”

…toen is hij midden in de klas gaan zitten op een stoel met zijn ogen dicht. En de klas werd stil.
(Jeanne Goossens, bureau Mindfulonderwijs)

Werkdruk

Dit soort reacties horen Jeanne Goossens en Cecile van Eekelen vaker. Ze runnen het bureau Mindfulonderwijs in Steyl en organiseren trainingen in het hele land voor ­docenten en leerkrachten. „Wij denken dat je werkdruk kunt verminderen door mindfulness”, zegt Cecile van Eekelen. „Met je hoofd kun je stress reguleren. Je bent in feite je eigen coach.”

Ze vertellen dat de ideale situatie zou zijn als de docent bijvoorbeeld in de deuropening van het klaslokaal staat, als de leerlingen binnenkomen. Hij of zij ziet dan ook hóe de kinderen zijn. Even belangstellend vragen ‘Hoe gaat het vandaag?’ of ‘Wat zie je er bedrukt uit, is er iets?’, doen soms wonderen. Je laat zien dat je de leerling écht ziet. Je kunt er dan later even op terugkomen. Goossens: „We hoorden een keer van een leraar dat hij in de drukte van de klas het even niet meer wist. Toen is hij midden in de klas gaan zitten op een stoel met zijn ogen dicht. En de klas werd stil. Een ­ander voorbeeld: vaak reageren ­leraren heel emotioneel bij twee klierende leerlingen. Wie Mindfulness heeft gedaan, weet: even de emotie uitschakelen en rustig ­vragen: wat is er aan de hand? Kijk, Mindful onderwijs is zeker niet altijd een oplossing, maar ik denk wel dat veel docenten én leerlingen er bij gebaat zijn.”

Hier en nu

Zelfs op jonge leeftijd, weet Beyke van den Bercken, leerkracht van groep 1/2 op de Sint Martinusschool in Venlo. Ze geeft nu een jaartje mindfulness aan de kleuters die dit het hardste nodig hebben, uit haar groep. „Ik ben ermee begonnen, omdat ik merkte dat het mijzelf veel rust bracht. Kinderen zijn soms onrustig, moeten veel en hebben het thuis soms lastig. Soms zijn ze hyper vanwege een uitstapje in het weekeinde bijvoorbeeld. Ik doe dan oefeningen met ze, om ze in het hier en nu rustig aan dit werkje te zetten en de rest even te ‘parkeren’. En dat werkt echt. Ik hoor dat ook terug van andere leerkrachten. Deze kinderen zijn rustiger, zeggen ze dan.”