Mindfulness, wat is dat eigenlijk?!

13 april 2015

“Mindfulness, wat is dat eigenlijk?” Een vraag die veel aan mij gesteld wordt en dat is niet zo verwonderlijk. Het woord is een “hot item”en komt tegenwoordig veel “opploppen” binnen onze maatschappij.

Mindfulness = “Volledig bewust zijn van deze ervaring in dit moment”.
Opmerkzaamheid of aandachtigheid zijn vertalingen voor het begrip Mindfulness. Het woord “aandachtigheid” dient hierbij niet verward te worden met concentratie. Aandachtigheid staat voor opmerken.

Een vertaling van het begrip “Mindfulness” is hierbij gegeven, maar wat houdt Mindfulness in?

De 5 componenten waaruit Mindfulness bestaat..

Bewustwording
Door middel van Mindfulness kan je jezelf bewust worden van hetgeen waar je op dat moment mee bezig bent.
Binnen onze maatschappij doen we veel op de automatische piloot. Mensen reageren vaak vanuit geconditioneerde denk-, gevoels- en gedragspatronen. Een mens kan inzicht verwerven in deze geconditioneerde patronen door bewustzijn te ontwikkelen binnen deze geconditioneerde patronen.

Tijdens een training Mindfulness leer je o.a. hoe je jezelf kunt observeren, terwijl je je bevindt binnen een geconditioneerd patroon. Je wordt je dan (meer) bewust van gevoelens, gedachten en gedragingen, waardoor je ook de keuzevrijheid voor jezelf creëert om wat met deze gevoelens, gedachten en/of gedragingen te doen (Hulsbergen, 2009)

In openheid, zonder oordeel, opmerkzaamheid trainen.
Het bewustzijn(van jouw automatische denk-, gevoels- en gedragspatronen) kun je ontwikkelen door jezelf te trainen in opmerkzaamheid. Het gaat hierbij om het opmerken van wat er plaatsvindt binnen jezelf aan gedachten, gevoelens en lichamelijke gewaarwordingen, zonder dit goed of slecht te vinden. Je richt je puur op het trainen van jouw opmerkzaamheid. Het doel is jezelf op een nieuwsgierige manier open te stellen voor datgene wat er gebeurt (Hulsbergen, 2009).

Een oordeel verbinden aan iets wat je opmerkt is menselijk en gebeurt vaak automatisch of onbewust. Echter wordt vanuit de Mindfulness gezegd, dat men op een vriendelijke manier kan opmerken dat men oordeelt. Op deze manier wordt er ruimte gecreëerd om te zien wat er schuilgaat achter jouw oordeel.

Mildheid
Mildheid, een andere component binnen Mindfulness, is aan bovenstaande tekst te verbinden. Binnen de westerse maatschappij zijn we vaak kritisch naar onszelf. Zo zal men niet snel tevreden zijn met hoe het leven verloopt en wie men is. Deze kritische houding kan leiden tot onvrede, weinig vreugde en plezier, wat de psychische gezondheid ook niet ten goede komt (Brandsma, 2012).

Wanneer je in staat bent om met mildheid te kijken naar de geconditioneerde patronen in het leven, dan kan je deze ook veranderen. Wanneer je in staat bent om met mildheid te kijken naar anderen, dan is het mogelijk om deze mildheid ook naar anderen toe te ervaren.

Zijn-modus
Je bent in de zijn – modus, wanneer je aanwezig bent in dit moment(“Nu”) en als je jezelf toestaat wat er zich op dit moment aan je voordoet. Op deze manier ontstaat er een groter vermogen om (ongemakkelijke) emoties te ervaren, zonder dat er direct automatische reactiepatronen ontstaan (Hulsbergen, 2009). Je creëert ruimte om een bewust keuze/handeling te maken, alvorens je automatisch reageert.

Binnen de westerse samenleving staat de doe-modus meer centraal. Wanneer na evaluatie wordt opgemerkt dat iets ongewenst is, dan krijgt men, vaak automatisch, de neiging om hier verandering in aan te brengen. Op deze manier zorgt de doe-modus ervoor dat we worden weggehaald uit het heden (Brandsma, 2012).

Bij externe problemen kan de doe-modus nuttig zijn, wanneer er de mogelijkheid is tot een oplossing. Bij innerlijke problemen kan er een onbevredigd gevoel ontstaan, wat leidt tot stilstand en frustratie. Wanneer je niet in staat bent tot het leven binnen de zijn-modus, dan is er steeds weer een nieuw doel. Alles gaat dan in een vogelvlucht aan je voorbij, ook het gelukzalige gevoel iets bereikt te hebben. Men leeft in het verleden of de toekomst, waardoor men niet adequaat kan omgaan met dingen die nu aan de orde zijn. Het leven is maar voor een deel te controleren (Hulsbergen, 2009), vanuit de zijn-modus komt je hierachter. Je kan jezelf hierdoor ook overgeven op momenten, wanneer in actie komen geen zin heeft.

Binnen de westerse samenleving is het moeilijk om de zijn-modus te integreren, omdat de doe-modus over het algemeen positief wordt bevonden. Mindfulness concentreert zich daarom op de middenweg, namelijk dat er niets verkeerd is aan het stellen van doelen, zolang dit maar gebeurt met aandacht voor de weg naar deze doelen toe.

Aanvaarding
Mindfulness stelt dat lijden, zowel geestelijk als lichamelijk, onlosmakelijk is verbonden met het leven. In plaats van dit lijden af te willen of weg te duwen, leer je de situatie op te merken en te erkennen.Wanneer men een problematische situatie erkent, dan is er ruimte en een mogelijk om er iets mee te doen en eventueel een oplossing te vinden. Door de problematische situatie te erkennen kan men zijn/haar energie richten op datgene wat op dat moment voor hem/haar belangrijk is (Hulsbergen, 2009).

Volgens Hulsbergen(2009) is het mogelijk om mindfulness als interventie te gebruiken, zonder de achterliggende aannames of visie binnen het leven te integreren. Echter wanneer je dit wel doet, dan ontstaat er een nieuwe levenshouding en is de methodische reikwijdte groter.

Voor nu genoeg antwoord gegeven op bovenstaande vraag.
Hopelijk is het begrip “Mindfulness” al iets helderder geworden voor je!